Op deze pagina
Wat is de oorzaak van criminaliteit? Christenen zullen uitkomen bij de zondeval. God schiep de mens goed, maar de mens viel voor het kwaad. De mens leeft in het kwaad en geeft dat door. Erfzonde. Een andere visie is dat het brein ziek is. De zondeval vraagt om straf, het zieke brein om genezing. In het eerste geval kom je in de gevangenis, in het tweede geval in een tbs-kliniek. In het eerste geval ben je honderd procent verantwoordelijk voor wat je gedaan hebt, in het tweede geval niet. In het Nederlandse strafrecht heb je de spannende constructie dat de waarheid ergens in het midden kan liggen. Dan zie je als misdadiger beide gebouwen van binnen. Eerst de gevangenis, dan de forensische kliniek.
In haar promotie onderzoek ontdekte Niki Kuin – behandelcoördinator in de gevangenis van Vught – dat een groot deel van de gevangenen hersenletsel heeft. Daardoor kunnen ze bijvoorbeeld slechter informatie verwerken, fouten waarnemen of plannen aanpassen. Wat moeten we hiermee? Zondeval denkers zullen zeggen: ‘Kan allemaal zo zijn, laat ze gewoon hard werken, net als iedereen. Dan heb je geen tijd om aan gekke dingen te denken’. Zieke brein gelovigen zullen meer in termen van behandelen denken. Zij zien twee slachtoffers, één van de daad en één van het brein.
De hersenen zijn het minst begrepen orgaan, aldus hoogleraar psychiatrie René Kahn. Een belangrijke opbrengst van recent onderzoek is volgens hem dat ziekten als depressie en schizofrenie in de hersenen zitten. ‘De biologie van het brein bepaalt voor een belangrijk deel wie wij zijn en wat wij kunnen. Dat valt niet te ontkennen’, zegt de christen neuropsycholoog Elbert Geuze. Intussen bepleit Rinus Otte – niet de eerste de beste strafrechtswetenschapper – voor herwaardering van schuld en boete. In zijn ‘kleine biografie van het straffen’ stelt hij dat de mens die strafbare ellende veroorzaakt, geen excuses moet zoeken en volledig aangesproken moet worden op z’n gedrag. Overigens, behandeling kan prima onderdeel zijn van een straf.
Hoe moet het verder? Het is misschien wel één van dé thema’s voor de komende jaren: zijn wij ons brein of is de mens meer? Ik zou het mooi vinden als ook de theologie betrokken wordt in de criminologische discussie. ‘De erfzonde is voor de mensen iets krankzinnigs’, zegt Pascal, maar ‘hoe kan je zonder dat zeggen wat de mens is?’ Onderliggend thema van de vraag van ziekte of zonde, is de gebrokenheid van het leven. Gelukkig als God ons niet toerekent wat wij misdreven hebben (Psalm 32), en wij om Jezus wil barmhartig zijn naar onze medemens in de gevangenis en tbs-kliniek.
Met gevangen groet,
Hans Barendrecht
directeur bestuurder
‘Ik vind het contact met gevangenen soms een uitdaging’
Lees het eerlijke verhaal van vrijwilliger Arjo.
