Gewoon werk, waar je gezien wordt en waardering krijgt. Voor een gevangene is dat het beste recept om te breken met criminaliteit en succesvol terug te keren in de maatschappij. Werk geeft structuur, inkomen en voldoening. Daarom doen we er bij Gevangenenzorg Nederland alles aan om gevangenen aan werk te helpen. Vaak gaat het goed, soms is de praktijk weerbarstig. Dat blijkt wel uit het verhaal van Rik en zijn manager Teus Benschop van Paracord.eu.
Een gevangene in dienst nemen? Teus moest even slikken toen zijn vriend Marinus het opperde. Marinus Offermans is adviseur arbeid bij Gevangenenzorg Nederland, Teus Benschop is logistiek manager bij Paracord.eu. “Marinus wist uit mijn verhalen natuurlijk dat Paracord.eu een sociaal bedrijf is”, vertelt Teus. “We geven mensen graag een kans om hun plek te vinden in de maatschappij. Maar om nou een gevangene in huis te halen? Dat is wel wat anders. Mijn eigen kinderen werken hier ook…“ Toch zegt Teus niet direct nee. “Marinus snapte mijn bezwaren, maar hij kon het heel mooi uitleggen. Hij vertelde dat het om gevangenen gaat die bijna klaar zijn met hun straf. En dat ze een nieuwe kans verdienen. Daar ben ik het helemaal mee eens. We hebben hier best wat werknemers met een gat op hun cv. Of een ander verhaal. Dus waarom zouden we dit dan niet aangaan?”
Steeds weer vast
De andere kant van het verhaal is dat van Rik. De vriendelijk ogende veertiger groeide op in Zuid-Europa bij zijn moeder en zijn oma. Hij herinnert zich zijn vroegste jeugd als een gelukkige tijd, toch was het was geen gezonde omgeving voor een klein kind. “We waren erg arm. Ik leefde eigenlijk gewoon op straat”, vertelt Rik. Op een gegeven moment besluit zijn vader dat het zo niet langer kan. Hij haalt Rik naar Nederland. “Dat was natuurlijk goed bedoeld”, weet Rik. “Maar ik was een leven op straat gewend. Ik kon m’n draai niet vinden en het boterde niet met mijn vaders nieuwe gezin. Het ging gewoon niet. Daarom werd ik in een kindertehuis geplaatst.” De rest van zijn jeugd brengt Rik door in verschillende jeugdzorginstellingen. Of internaten, zoals hij het zelf noemt. “Het probleem is dat daar natuurlijk alleen maar kinderen met problemen zitten. Zo is het begonnen.” Al in z’n puberteit begint Rik met kleine criminaliteit. Hij raakt verslaafd en hij komt steeds weer voor korte tijd vast te zitten. Het doet hem weinig, het patroon verandert dan ook niet. Zelfs niet als hij vader wordt. Hoe trots en gelukkig zijn, inmiddels vier, kinderen hem ook maken.
Zo anders
Tot hij vorig jaar wordt overgeplaatst naar de gevangenis in Krimpen aan den IJssel. “Ik had al gehoord van De Compagnie. Over de vrijheid en de kansen die je daar krijgt. Dat wilde ik graag. Daarom heb ik direct na mijn overplaatsing gesolliciteerd.” De Compagnie is een projectafdeling van de gevangenis in Krimpen aan den IJssel waar Gevangenenzorg Nederland de compagnons (zo worden de gevangenen hier genoemd) klaarstoomt voor werk na detentie.
Rik blijkt voldoende gemotiveerd en mag zichzelf al snel compagnon noemen. “Het is zo anders dan in de gewone gevangenis”, vertelt hij. “De Compagnie doet me denken aan de internaten waar ik vroeger veel gezeten heb. Het is een soort leefgroep. Je leeft samen met anderen, als je ergens mee zit, kan je erover praten. Iedereen heeft z’n eigen vrijwilliger van Gevangenenzorg. Het is wel jammer dat door corona we elkaar alleen via Skype kunnen spreken. Maar het is toch fijn.”
“Rik is een gewone knul. Hij woont alleen op een bijzondere plek”
Werkgever Teus
Werken met normale mensen
Teus en Rik ontmoetten elkaar dus het eerst in de gevangenis, op De Compagnie. Compagnons krijgen veel kansen, vrijheden en veel verantwoordelijkheid. Als het even kan, hebben ze een gewone baan als ze de gevangenis verlaten. Tijdens die eerste kennismaking is Teus snel overtuigd. “Mijn indruk van Rik als persoon was direct positief. We hebben ook gehoord wat het delict is, waarvoor hij vastzit. Dat was voor ons niet onoverkomelijk, daarom hebben we besloten dat we hem een kans zouden geven.” Inmiddels werkt Rik, dankzij de bemiddeling en begeleiding van Gevangenenzorg, alweer een maand of drie bij Paracord.eu. Hij kent feilloos de weg in het kleurrijke magazijn van de webshop, waar liefhebbers van over de hele wereld koord in alle mogelijke materialen en kleuren bestellen.
Waardering
Het is niet vanzelfsprekend, dat Rik hier een plek heeft. Dat weet hij zelf misschien wel het beste. “Dit is de eerste keer dat ik een normale baan heb. Dankzij de Compagnie.” Hij verwoordt wat deze kans voor hem betekent. “Het is een stap naar een normaal leven. Kijk, in de gevangenis kan je ook werken, maar dat is meer bezigheidstherapie. En je werkt er met andere gevangenen, daar leer je niks van. Maar hier werk ik met normale mensen en ik krijg waardering. Dat is belangrijk. Het is een teken dat mensen vertrouwen in me hebben. Je bent hier echt iemand.”
Geen moment spijt
Rik maakt op het werk geen geheim van zijn detentie. “Ik heb liever dat ik het zelf vertel, dan dat ze me scheef aankijken, omdat er over me gepraat wordt”, zegt hij. “Dus ik ben er open over en de reacties zijn altijd heel relaxed. De collega’s zijn wel enorm nieuwsgierig hoe het is om in de gevangenis te zitten. Maar ze behandelen me niet anders.” Teus ziet dat ook. “Nee, niemand kijkt hem scheef aan. Daar is ook geen reden voor.”
“Ik heb liever dat ik het zelf vertel, dan dat ze me scheef aankijken, omdat er over me gepraat wordt”
Rik
Rik zit in de laatste periode van zijn detentie. Dat betekent dat hij overdag buiten de gevangenis mag werken. Aan het eind van de dag moet hij zich weer melden in de gevangenis. Daar slaapt hij om de volgende morgen weer gewoon naar zijn werk te gaan.
Terugkijkend is Teus blij dat hij zich door Marinus heeft laten overtuigen. “We hebben er echt geen moment spijt van gehad. Uiteindelijk is Rik een heel gewone knul, die gewoon z’n werk doet. Hij woont alleen op een bijzondere plek. Dat is hoe we het nu zien. “We hopen dat hij nog een paar maanden bij ons blijft. Of langer,” zegt Teus. “Maar Rik heeft een droom om kapper te worden. Dat gun ik hem ook. We zien het wel.”
Vijf overdenkingen voor geloofsopbouw en inspiratie
Iemand die je steunt
Rik wil wel iets kwijt over Gevangenenzorg. “Als je gedetineerd bent en je wilt je leven beteren, dan heb je iemand nodig die je steunt. Het lukt je niet alleen. Die steun is Gevangenenzorg voor mij. Dat is zo belangrijk.”
“Ja,” zegt Teus. “Iemand moet naar jullie omzien. En Gevangenenzorg Nederland doet dat.”
Tekst: Ineke Kouwenberg
‘Zó jammer, maar hij verdient een nieuwe kans’
Enkele weken na dit interview bleek dat Rik toch weer drugs heeft gebruikt en zich niet aan de regels heeft gehouden. Nu zit hij tot augustus weer in volledige detentie. Zijn werk bij Paracord.eu is voorlopig stopgezet. Het is een teleurstelling voor hemzelf, maar ook voor zijn manager Teus en adviseur arbeid Marinus. “Zó jammer”, reageert Teus. “We hadden goede hoop dat het zou gaan zoals we gepland hadden. Voor hem is dit het meest sneu. Of hij in augustus kan terugkomen weten we nog niet. Daarover moeten we nog een beslissing nemen. We weten niet wat er is gebeurd en wat de gevolgen zijn. Wij zijn nog steeds enthousiast, mensen die de fout in zijn gegaan verdienen een nieuwe kans. Zo sta ik er nog steeds in.”
Marinus heeft nog geen contact kunnen leggen met Rik. Wel met zijn casemanager (zijn contactpersoon binnen de gevangenis). Rik mag – als alles verder goed gaat – in augustus weer buiten de gevangenis werken, op voorwaarde dat hij aan zijn verslaving gaat werken. “Vanuit Gevangenenzorg adviseren wij Rik en begeleiden hem eventueel naar verslavingszorg. Daarna kan hij weer aan het werk”, zegt Marinus.